NCERT
Solutionsfor Class 10 Science Chapter 1 Chemical Reactions and Equations .
Chapter
1 Chemical Reactions and Equations Science . Class 10 Solution for Assamese Medium Student Assamese Science Solution SEBA . | দশম শ্ৰেণীৰ সাধাৰণ বিজ্ঞান |
Class 10 General Science All Chapter Solution .
SEBA
Board Class 10 Science Textbook Solution
SEBA Borad ncert textbook solutions for class Science chapter 1 Chemical Reactions And Equationss
Vivo V25 Pro 5G (Sailing Blue, 128 GB) (8 GB RAM)
Brand Vivo
Model Name V25 Pro 5G-cr
Network Service Provider Unlocked for All Carriers
OS Android 12.0
Cellular Technology 5G
About this item
64MP + 8MP + 2MP | 32MP Front Camera
4830 mAh Lithium Battery
120 Hz 3D Curve Display
Color Changing Fluorite AG Glass Design
ৰাসায়নিক বিক্ৰিয়া আৰু সমীকৰণ
Class 10 Science NCERT
Textbook – Page 6
প্ৰ শ্না ৱ লী
1. বায়ুত দহনৰ আগতে মেগনেছিযামৰ
ফিটা এডাল পৰিস্কাৰ কৰি ল’ব
লাগে কিয় ?
উত্তৰ: মেগনেছিয়ামৰ ফিটা এডালৰ ওপৰত
মেগনেচিয়াম অক্সাইড (MgO) ৰ তৰফ থাকে যিয়ে পুনৰ অক্সিজেনৰ লগত বিক্ৰিয়া কৰাত বাধা
দিয়ে । সেয়েহে বায়ুত দহনৰ আগতে মেগনেছিয়ামৰ ফিটা এডাল পৰিস্কাৰ কৰি ল’ব লাগে।
2.
তলৰ ৰাসায়নিক বিক্ৰিয়াবোৰৰ বাবে সন্তুলিত সমীকৰণ লিখা ।
(i) হাইড্ৰ’জেন + ক্ল’ৰিন →হাইড্ৰজেন ক্লৰাইড
(ii) বেৰিয়াম ক্ল’ৰাইড + এলুমিনিয়াম ছালফেট →
বেৰিয়াম ছালফেট + এলুমিনিয়াম ক্ল’ৰাইড
(iii) ছ’ডিয়াম + পানী → ছ’ডিয়াম হাইড্ৰ’ক্সাইড +হাইড্ৰ’জেন
উত্তৰ :
(i) H2
+ Cl2 → 2HCl
(ii)
3BaCl2 + Al2(SO4)3 → 3BaSO4
+ 2AlCl3
(iii) 2Na + 2H2O → 2NaOH + H2
3.তলৰ বিক্ৰিয়াবোৰৰ বাবে অৱস্থা চিহ্ন ( State
Symbols) সহ
একোটা সন্তুলিত ৰাসায়নিক সমীকৰণ লিখা ।
(i) বেৰিয়াম ক্ল’ৰাইড আৰু ছ’ডিয়াম ছালফেটৰ জলীয় দ্ৰৱৰ মাজত
বিক্ৰিয়া ঘটি অদ্ৰাৱ্য বেৰিয়াম ছালফেট আৰু ছ’ডিয়াম ক্ল’ৰাইডৰ দ্ৰৱ প্ৰস্তত হয় ।
(ii) ছ’ডিয়াম হাইড্ৰ’ক্সাইড দ্ৰৱ (পানীত) হাইড্ৰ’ক্ল’ৰিক এছিডৰ (পানীত)ৰে সৈতে বিক্ৰিয়া কৰি ছ’ডিয়াম ক্ল’ৰাইডৰ দ্ৰৱ আৰু পানী উৎপন্ন কৰে ।
উত্তৰ :
(i) BaCl2 +
(aq) + Na2SO4 → BaSO4 (S) + 2NaCl (aq)
(ii) 2NaOH (aq) +2HCl (aq) →2NaCl (aq) + H2O (l)
Class 10 Science NCERT Textbook – Page 10
অধ্যায় 2 : এছিড, ক্ষাৰক আৰু লৱণ
অধ্যায় 5 : মৌলৰ পৰ্যাবৃত্ত শ্ৰেণীবিভাজন
প্ৰ শ্না ৱ লী
1. এটা পদাৰ্থ ‘X’ দ্ৰৱক বগা ৰঙ সানিবলৈ (White washing) ব্যৱহাৰ কৰা হয় ।
(i) পদাৰ্থ ‘X’ ৰ নাম আৰু সংকেত লিখা ।
(ii) পানীৰে সৈতে
পদাৰ্থ ‘X’ এ কৰা
বিক্ৰিয়াটো লিখা ।
উত্তৰ : (i) পদাৰ্থ ‘X’ ৰ নাম : কেলছিয়াম অক্সাইড
সংকেত : CaO
(ii) পানীৰে সৈতে পদাৰ্থ ‘X’ এ কৰা বিক্ৰিয়াটো
হ’ল -
CaO + H2O
→ Ca(OH)2
(পোৰাচূন) (শিথিলিত চূন)
2. কাৰ্যকলাপ 1.7 ত এটা পৰীক্ষানলত , সংগ্ৰহ কৰা গেছৰ পৰিমানণ আনটো পৰীক্ষানলত সংগ্ৰহ কৰা পৰিমানণ দূগুণ কিয় ? এই গেছটোৰ নাম লিখা ।
ইয়াত ,
উৎপন্ন হোৱা হাইড্ৰ’জেন গেছৰ আয়তন অক্সিজেন গেছৰ দূগুণ । সেইবাবে এটা পৰীক্ষানলীত সংগ্ৰহ কৰা গেছৰ পৰিমাণ আনটো পৰীক্ষানলত সংগ্ৰহ কৰা পৰিমানণ দূগুণ । গেছটোৰ নাম : অক্সিজেন আৰু হাইড্ৰ’জেন ।
Class 10 Science NCERT
Textbook – Page no 13
1.লোৰ
গজাল এটা ডুবাই ৰাখিলে ক’পাৰ
ছালফেটৰ দ্ৰৱ এটাৰ ৰঙৰ পৰিৱৰ্বতন ঘটে কিয় ?
উত্তৰ : লো কপাৰতকৈ অধিক সক্ৰিয় গতিকে লোৱে ক’পাৰ ছালফেট দ্ৰৱ ক’পাৰ
মৌলটোক অপসাৰিত কৰি আইৰণ ছালফেট উৎপন্ন কৰিছে ।
সেইবাবে দ্ৰৱটোৰ ৰঙৰ পৰিৱৰ্তন কৰিছে ।
এই
বিক্ৰিয়াটোৰ ৰাসায়নিক হ’ব -
Fe (S) + CuSo4 (aq) → FeSo4 (aq)
+ Cu (S)
2. কাৰ্যকলাপ
1.10 ত দিয়া বিক্ৰিয়াটোৰ বাহিৰে আন এটা দ্বিঅপসৰন বিক্ৰিয়াৰ উদাহৰণ দিয়া
।
উত্তৰ : 2Cu + O2 →
2CuO
3.
তলৰ বিক্ৰিয়া কেইটাত জাৰিত আৰু বিজাৰিত
হোৱা পদাৰ্থসমূহ বাচি উলিওৱা ।
(i) 4Na (S) + O2
(g) → 2Na2 O(S)
(ii) CuO (S) + H2 (g) → Cu (S) + H2O
(l)
উত্তৰ :
(i) 4Na (S) + O2 (g) → 2Na2
O(S)
→
Na জাৰিত হৈ Na2O উৎপন্ন হৈছে ।
(ii)
CuO (S) + H2 (g) → Cu (S) + H2O (l)
→
CuO (S) বিজাৰণ হৈ Cu উৎপন্ন হৈছে ।
আৰু H2 জাৰণ হৈ H2O উৎপন্ন হৈছে ।
Class 10 General Science All Chapter Solution .
(অনুশীলনী)
1. তলৰ বিক্ৰিয়াটোৰ বাবে উক্তিসমূহৰ কোনকেইটা
অশুদ্ধ ?
2PbO
(S) + C (S) → 2Pb (S) + CO2
(g)
a.
লেড বিজাৰিত হৈছে ।
b.
কাৰ্বন ডাই অক্সাইড জাৰিত হৈছে ।
c.
কাৰ্বন জাৰিত হৈছে ।
d.
লেড অক্সাইড বিজাৰিত হৈছে ।
(i)
(a) আৰু (b)
(ii)
(a) আৰু (c)
(iii)
(a) , (b) আৰু (c)
(iv)
সকলো
উত্তৰ :
(i) (a) আৰু (b)
2.
Fe2O3
+ 2Al → Al2O3
+ 2Fe
ওপৰতৰ বিক্ৰিয়াটো এটা উদাহৰণ
a.
এটা সংযোজন বিক্ৰিয়াৰ
b.
এটা দ্বিঅপসৰণ বিক্ৰিয়াৰ
c.
এটা বিযোজন বিক্ৰিয়াৰ
d.
এটা অপসৰণ বিক্ৰিয়াৰ
উত্তৰ :
(d) এটা অপসৰণ বিক্ৰিয়াৰ
3. কি ঘটে যেতিয়া লঘু হাইড্ৰ’ক্লৰিক এছিড লোৰ গুৰিত যোগ
কৰা হয় ? শুদ্ধ উত্তৰটো টিক চিন দিয়া ।
a.
হাইড্ৰজেন গেছ আৰু আইৰণ ক্ল’ৰাইড উৎপন্ন হয় ।
b.
ক্ল’ৰিন গেছ আৰু আইৰণ হাইড্ৰ’ক্সাইড উৎপন্ন হয় ।
c.
বিক্ৰিয়া নঘটে ।
d.
আইৰণ লৱণ আৰু পানী উৎপন্ন হয় ।
উত্তৰ :
(a) হাইড্ৰজেন গেছ আৰু আইৰণ ক্ল’ৰাইড উৎপন্ন হয় ।
4. সন্তুলিত ৰাসায়নিক সমীকৰণ কি ? ৰাসায়নিক সমীকৰণসমূহ কিয়
সন্তুলিত কৰিব লাগে ?
উত্তৰ : সন্তুলিত ৰাসায়নিক সমীকৰণ হৈছে এনে
এটা ৰাসায়নিক সমীকৰণ য’ত বিক্ৰিয়ক আৰু বিক্ৰিয়জাত পদাৰ্থৰ প্ৰতিটো উপাদান মৌলৰ সমান সংখ্যক পৰমানু
থাকে ।
ভৰৰ নিত্যতা বিধি অনুসৰি “ৰাসায়নিক বিক্ৰিয়া এটাত ভৰৰ
সৃষ্টি বা নাশ হ’ব নোৱাৰে । সেয়েহে ভৰৰ নিত্যতা বিধি অনুসৰি ৰাসায়নিক সমীকৰণ সন্তুলিত হোৱাৰ
প্ৰয়োজন ।
5. তলৰ উক্তিসমূহৰ ৰাসায়নিক সমীকৰণৰ ৰূপত লিখা আৰু সন্তুলন কৰা
।
a.
হাইড্ৰ’জেন গেছে নাইট্ৰ’জেনেৰে সৈতে লগ হৈ এম’নিয়া প্ৰস্তত কৰে ।
উত্তৰ : ⇒ H2
+ N2 → NH3
সমতুল ৰাসায়নিক সমীকৰণ
3H2
(g) + N2 → 2NH3 (g)
b. হাইড্ৰ’জেন ছালফাইডে বায়ুত দাহিত হৈ পানী আৰু ছালফাৰ ডাই অক্সাইড উৎপন্ন কৰে ।
উত্তৰ : ⇒ H2S
+ O2 → H2O
+ SO2
সমতুল ৰাসায়নিক সমীকৰণ
2H2S
(g) + 3O2 → 2H2O (l)
+ 2SO2 (g)
c. বেৰিয়াম ক্ল’ৰাইডে এলুমিয়াম ছালফেটেৰে
সৈতে বিক্ৰিয়া কৰি এলুমিয়াম ক্ল’ৰাইড আৰু বেৰিয়াম ছালফেটৰ
অধ:ক্ষেপ উৎপন্ন কৰে ।
উত্তৰ : ⇒ BaCl2
+ Al2(SO4)3 →
BaSO4 + AlCl3
সমতুল ৰাসায়নিক সমীকৰণ
3BaCl2
(aq) + Al2(SO4)3 (aq) → 3BaSO4
(s) + 2AlCl3 (aq)
d. পটেছিয়াম ধাতুয়ে পানীৰে
সৈতে বিক্ৰিয়া কৰি পটেছিয়াম হাইড্ৰ’ক্সাইড আৰু হাইড্ৰ’জেন গেছে উৎপন্ন কৰে ।
উত্তৰ : ⇒ K + H2O
→ KOH + H2
সমতুল ৰাসায়নিক সমীকৰণ
2K
(s) + 2H2O → 2KOH (aq) +
H2 (g)
6. তলৰ ৰাসায়নিক সমীকৰণসমূহ সন্তুলন কৰা ।
a.
HNO3 + Ca (OH)2
→ Ca (NO3)2 + H2 O
⇒ 2HNO3
+ Ca (OH)2 → Ca (NO3)2 + 2H2O
b. NaOH
+ H2SO4 → Na2SO4 +
H2O
⇒ 2NaOH
+ H2SO4 → Na2SO4 +
H2O
c. NaCl
+ AgNO3 → AgCl + NaNO3
⇒ NaCl
+ AgNO3 → AgCl + NaNO3
d. BaCl2
+ H2SO4 → BaSO4 + HCl
⇒ BaCl2
+ H2SO4 → BaSO4 + 2HCl
7. তলৰ বিক্ৰিয়াবোৰৰ বাবে সন্তুলিত ৰাসায়নিক সমীকৰণবোৰ লিখা ।
a. কেলছিয়াম হাইড্ৰ’ক্সাইড + কাৰ্বন ডাই অক্সাইড → কেলছিয়াম কাৰ্বনেট + পানী ।
⇒ Ca(OH)2
(aq) + CO2 (g) → CaCO3
(aq) + H2O (l)
b. যিংক
+ ছিলভাৰ নাইট্ৰেট → যিংক নাইট্ৰেট + ছিলভাৰ ।
⇒ Zn (s) + 2AgNO3
(aq) → Zn(NO3)2 (aq) + 2Ag (s)
(c) এলুমিনিয়াম
+ ক’পাৰ ক্ল’ৰাইড → এলুমিনিয়াম ক্ল’ৰাইড
+ ক’পাৰ ।
⇒
2Al (s) + 3CuCl2 (aq) → 2AlCl3 (aq) +
3Cu (s)
(d) বেৰিয়াম ক্ল’ৰাইড +
পটেছিয়াম ছালফেট → বেৰিয়াম ছালফেট
+ পটেছিয়াম ক্ল’ৰাইড ।
⇒
BaCl2 (s) + K2SO4 (aq)
→ BaSO4 (aq) + 2KCl (s)
8. তলত দিয়াবোৰৰ বাবে সন্তুলিত ৰাসায়নিক সমীকৰণ লিখা আৰু
প্ৰতিটো কোন প্ৰকাৰৰ বিক্ৰিয়া চিনাক্ত কৰা ।
a.
পটেছিয়াম ব্ৰ’মাইড (aq)
+ বেৰিয়াম আয়’ডাইড (aq) → পটেছিয়াম আয়’ডাইড
(aq) + বেৰিয়াম ব্ৰ’মাইড (S)
b. যিংক কাৰ্বনেট (S)
→ যিংক অক্সাইড (S) + কাৰ্বন ডাই অক্সাইড (g)
(c) হাইড্ৰ’জেন (g) + ক্ল’ৰিন (g) → হাইড্ৰ’জেন ক্ল’ৰাইড (g)
(d) মেগনেছিয়াম (s)
+ হাইড্ৰ’ক্ল’ৰিক এছিড (aq) → মেগনেছিয়াম ক্ল’ৰাইড (aq)
+ হাইড্ৰ’জেন (g)
উত্তৰ :
|
ক্ৰমিক নং |
সমতুল ৰাসায়নিক সমীকৰণ |
বিক্ৰিয়াৰ প্ৰকাৰ |
|
(a) |
2KBr (aq) + BaI2 (aq) → 2KI (aq) + BaBr2
(s) |
দ্বিঅপসৰণ বিক্ৰিয়া |
|
(b) |
ZnCO3 (s) → ZnO (s) + CO2 (g) |
বিযোজন বিক্ৰিয়া |
|
(c) |
H2 (g) + Cl2 (g) → 2HCl (g) |
সংযোজন বিক্ৰিয়া |
|
(d) |
Mg (s) + 2HCl (aq) → MgCl2 (aq) + H2
(g) |
অপসৰণ বিক্ৰিয়া |
More Resours For Class 10 Solutions in Assamese Medium
- Class 10 Maths Solutions
- Class 10 Science Solutins
- Class 10 Social Science Solutions
- Class 10 Assamese Solutions
- Class 10 English Solutions
- Class 10 Hindi Solutions
- Class 10 Advanced Geography Solutions
9. তাপবৰ্জী আৰু তাপগ্ৰাহী বিক্ৰিয়া বুলিলে কি বুজা ? উদাহৰণ দিয়া ।
উত্তৰ : যি ৰাসায়নিক বিক্ৰিয়াত বিক্ৰিয়াজাত পদাৰ্থ উৎপন্ন হোৱাৰ লগতে তাপৰ উদ্ভৱ হয় তাকে তাপবৰ্জী বিক্ৰিয়া বোলে ।
উদাহৰণস্বৰূপে: মিথেন গেছে বায়ুত অক্সিজেনৰ
উপস্থিতিত জ্বলি কাৰ্বন ডাই অক্সাইড আৰু পানী উৎপন্ন কৰাৰ লগতে যথেষ্ট পৰিমাণৰ
তাপ শক্তি উৎপন্ন কৰে ।
CH4 (g) + 2O2 (g) → CO2
(g) + 2H2O (g) + তাপ শক্তি
আনহাতে ,
যি ৰাসায়নিক বিক্ৰিয়াত
শক্তি বা তাপ শোষিত হয় তাকে তাপগ্ৰাহী বিক্ৰিয়া বোলে ।
উদাহৰণস্বৰূপে: ছিলভাৰ ক্ল’ৰাইড আৰু ক্ল’ৰিন সূৰ্যৰ পোহৰৰ উপস্থিতিত ছিলভাৰ উৎপন্ন কৰাৰ লগতে ক্ল’ৰিন উৎপন্ন কৰে ।
10. শ্বসনক এটা তাপবৰ্জী বিক্ৰিয়া বুলি কিয় বিবেচনা কৰা হয় ? বাখ্যা কৰা ।
উত্তৰ : শ্বসন এনে এটা প্ৰক্ৰিয়া য’ত জৈৱিক পদাৰ্থসমূহৰ বিভংগন
ঘটি শক্তি মুক্ত হোৱাৰ লগতে সৰল বিক্ৰিয়াজাত পদাৰ্থ উৎপন্ন হয় । যাক পৰৱৰ্তী পৰ্যায়ত দেহৰ
বিভিন্ন ক্ৰিয়াকলাপত ব্যৱহাৰ কৰা হয় । পাচন প্ৰক্ৰিয়াত খাদ্যত থকা কাৰ্ব’হাইড্ৰেট গ্লক’জলৈ বিযোজিত হয় । এই গ্লক’জে দেহৰ কোষত অক্সিজেনৰ
সৈতে বিকেৰিয়া কৰি কাৰ্বন ডাই অক্সাইড আৰু পানী উৎপন্ন কৰাৰ লগতে শক্তি উৎপন্ন কৰে ।
বিক্ৰিয়াটোৰ ৰাসায়নিক
সমীকৰণ হৈছে :-
C6H12O6 (aq) + 6O2
(aq) → 6CO2 (g) + 6H2O (l) + শক্তি
এই বিক্ৰিয়াত শক্তি উতপন্ন হোৱা বাবে ইয়াক তাপবৰ্জী বিক্ৰিয়া হিচাপে বিবেচনা কৰা হয় ।
Class 10 General Science All Chapter Solution .
11. বিযোজন বিক্ৰিয়াক সংযোজন বিক্ৰিয়াৰ বিপৰীত বোলা হয় কিয় ?
এই সমূহ বিক্ৰিয়াৰ বাবে সমীকৰণ লিখা ।
উত্তৰ : সংযোজন বিক্ৰিয়াত দুটা বা
ততোধিক পদাৰ্থ (মৌল যৌগ) যোজিত হৈ নতুন পদাৰ্থ উৎপন্ন কৰে ।
উদাহৰণস্বৰূপে: অক্সিজেনৰ উপস্থিতিত হাইড্ৰ’জেনক দাহিত কৰিলে ই এক শিখা
জ্বলি পানী উৎপন্ন কৰে ।
2H2 (g) + O2 (g) →
2H2 (g)
বিযোজন বিক্ৰিয়াত এটা ৰাসায়নিক পদাৰ্থ বা যৌগ বিযোজিত হৈ দুটা ততোধিক পদাৰ্থ উৎপন্ন হয় ।
উদাহৰণস্বৰূপে: পানীত বিদ্যুত বিশ্লেষণ কৰিলে হাইড্ৰ’জেন গেছ আৰু অক্সিজেন গেছ উৎপন্ন হয় ।
12 . তাপ , পোহৰ আৰু বিদ্যুৎ শক্তিৰে
সংঘটিত বিযোজন বিক্ৰিয়াৰ একোটাকৈ সমীকৰণ লিখা ।
উত্তৰ : (i) তাপ শক্তিৰে সংঘটিত বিযোজন বিক্ৰিয়া (তাপীয় বিযোজন)
লেড নাইট্ৰেট লেড অক্সাইড নাইট্ৰ’জেন-ডাই অক্সাইড
অক্সিজেন
(ii) পোহৰ শক্তিৰে সংঘটিত বিযোজন :
ছিলভাৰ ব্ৰমাইড ছিলভাৰ ব্ৰমিন
এলুমিনিয়াম অক্সাইড এলুমিনিয়াম অক্সিজেন
13.অপসৰণ আৰু দ্বিঅপসৰণ বিক্ৰিয়াৰ মাজত পাৰ্থক্য কি ? এই বিক্ৰিয়াটোৰ বাবে সমীকৰণ
লিখা ।
উত্তৰ : এবিধ ৰাসায়নিক বিক্ৰিয়া য’ত অধিক সক্ৰিয় মৌল এটাই কম
সক্ৰিয় মৌল এটাক ইয়াৰ যৌগ দ্ৰৱৰ পৰা অপসাৰিত কৰে তেনে ৰাসায়নিক বিক্ৰিয়াক অপসৰণ
বিক্ৰিয়া বোলে ।
যেনে : সমীকৰণ অপসৰণ বিক্ৰিয়াৰ :
Mg
(s) + 2HCl (aq) → MgCl2 (aq) + H2 (g)
এবিধ ৰাসায়নিক বিক্ৰিয়া য’ত দুটা বিক্ৰিয়কে আয়ন
বিনিময় কৰি নতুন বিক্ৰিয়াজাত পদাৰ্থ উতপন্ন হয় তেনে ৰাসায়নিক বিক্ৰিয়াক দ্বিঅপসৰণ বিক্ৰিয়াৰ বোলে ।
যেনে : সমীকৰণ অপসৰণ বিক্ৰিয়াৰ :
2KBr (aq) + BaI2
(aq) → 2KI (aq) + BaBr2 (s)
14. ছিলভাৰ সংশোধনত ছিলভাৰ নাইট্ৰেট দ্ৰৱ পৰা আহৰণ কৰোঁতে ক’পাৰ ধাতুৰদ্বাৰা অপসাৰণ
সংঘটিত কৰা হয় । জড়িত বিক্ৰিয়াটো লিখা ।
উত্তৰ: AgNO3 (aq) + Cu (s) → Cu
(NO3)2 (aq) + 2Ag (s)
(ছিলভাৰ নাইট্ৰেট)
( ক’পাৰ ) (ক’পাৰ নাইট্ৰেট )
( ছিলভাৰ )
15. অধ:ক্ষেপণ বিক্ৰিয়া মানে কি বুজা ? উদাহৰণ দি বাখ্যা কৰা ।
উত্তৰ : যি বিক্ৰিয়াৰই অধ:ক্ষেপ উৎপন্ন কৰে (পানীত অদ্ৰৱণীয় গোটা
পদাৰ্থ ) তাকে অধ:ক্ষেপণ বিক্ৰিয়া বোলে ।
উদাহৰণ : ক’পাৰ ছালফেটৰজলীয় দ্ৰৱৰ
মাজেৰে হাইড্ৰ’জেন ছালফাইড গেছ যাব দিলে কপাৰ ছালফাইডৰ এটা ক’লা অধ:ক্ষেপ আৰু ছ’ডিয়াম নাইট্ৰেট দ্ৰৱ উৎপন্ন হয় ।
CuSO4
(aq) + H2S (g) → CuS (s) + H2SO4 (aq)
(ক’পাৰ (হাইড্ৰ’জেন
( ক’পাৰ ( ছালফাউৰিক এছিড)
ছালফেট ) ছালফাইড ) ছালফাইড)
16. অক্সিজেন লাভ আৰু হেৰুৱা সংজ্ঞাৰে তলৰ পদসমূহ বাখ্যা কৰা ।
a.
জাৰণ ।
b.
বিজাৰণ ।
উত্তৰ : (a) জাৰণ :- যি বিক্ৰিয়াত কোনো
এটা পদাৰ্থৰ লগত অক্সিজেন যোগ হয় তাকে জাৰণ বিক্ৰিয়া বোলে ।
উদাহৰণস্বৰূপে: (i) S (s) + O2
(g) → SO2 (g)
(
ছালফাৰ) (অক্সিজেন) ( ছালফাৰ ডাই অক্সাইড )
ছালফাৰে অক্সিজেন লাভ কৰি ছালফাৰ ডাই অক্সাইড উৎপন্ন কৰে ।
(b) বিজাৰণ :- যি বিক্ৰিয়াত কোনো এটা পদাৰ্থই অক্সিজেন হেৰুৱাই তাকে জাৰণ বিক্ৰিয়া বোলে ।
(i) ZnO (s) + C (g) → Zn (s) + CO (g)
( যিংক অক্সাইড )
(কাৰ্বন ) ( যিংক )
( কাৰ্বন মন’ক্সাইড )
যিংক অক্সাইড ৰ পৰা অক্সিজেন অপসাৰিত হৈছে ।
Class 10 General Science All Chapter Solution .
17. এটা উজ্জল মুগা ৰঙৰ মৌল ‘X’ ক বায়ুত গৰম কৰাত ক’লা হৈ পৰিল । মৌল ‘X’ আৰু উৎপন্ন হোৱা ক’লা ৰঙৰ যৌগটোৰ নাম লিখা ।
উত্তৰ : উজ্জল মুগা ৰঙৰ মৌল ‘X’ হৈছে কপাৰ (Cu) আৰু উৎপন্ন হোৱা ক’লা ৰঙৰ যৌগটো হৈছে ক’পাৰ (II) অক্সাইড (CuO
তলত দিয়া ৰাসায়নিক বিক্ৰিয়াটো সংঘটিত হৈছে :
ক’পাৰ অক্সিজেন কপাৰ অক্সাইড
18. লোৰ বস্তুত ৰঙৰ প্ৰলেপ দিও কিয় ?
উত্তৰ : নিয়মীয়া সময়ৰ ব্যৱধানত লোৰ
সামগ্ৰীৰ পৃষ্ঠভাগত ৰং প্ৰয়োগৰে মামৰ প্ৰতিৰোধ কৰিব পৰি । লোৰ বস্তুবোৰ বায়ুৰ জলীয়
বাষ্পৰ সংস্পৰ্শত লো ফেৰাছ অক্সাইডলৈ জাৰিত হয় যি সংশ্লিষ্ট বস্তুৰ
ওপৰত মামৰ বুলি কোবা ৰঙচুৱা মুগা বৰণৰ তৰপ হিচাপে বিৰাজ কৰে । সামগ্ৰীৰ পৃষ্ঠভাগত ৰঙে
এক সুৰক্ষা প্রদায়ক প্রলেপ গঠন আ্রৰু এই প্রলেপে ধাতবীয় পৃষ্ঠৰ সৈতে বায়ুৰ
আর্দ্রতাৰ সংস্পৰ্শত প্রতিৰোধ কৰি মামৰ সৃষ্টি হোবাত বাধা দিয়ে ।
19. তেল আৰু চৰ্বি থকা খাদ্যবস্তু নাইট্ৰ’জেনৰ পৰিৱেশত পেকেটত ভৰোৱা
হয় কিয় ?
উত্তৰ : তেল আৰু চৰ্বি থকা
খাদ্যবস্তু নাইট্ৰ’জেনৰ পৰিৱেশত পেকেটত ভৰোৱা হয় কিয়নো নাইট্র’জেনে প্রতিজাৰক হিচাপে কাম
কৰে যাৰ ফলত বায়ুৰ অক্সিজেনৰ পৰিৱেশত জাৰণ ঘটিব নোবাৰে । এনেদৰে দুর্গন্ধিতা বা ৰেনচিডিটি
প্রতিৰোধ কৰিব পাৰি ।
20. এটা উদাহৰণৰে সৈতে তলৰ পদসমূহ বাখ্যা কৰা
।
a.
ক্ষয়ীভৱন ।
b.
চৰ্বিৰ দুৰ্গন্ধিতা ।
উত্তৰ : (a) ক্ষয়ীভৱন :- জলীয় বাষ্প , এছিড আদিৰ প্রভাবত ধাতুৰ
পৃষ্ঠভাগর অবক্ষয় সাধন হোবা প্রক্রিয়াটোয়েই হৈছে ক্ষয়ীভৱন । ক্ষয়ীভৱন প্রক্রিয়াই
ধাতুৰে তৈয়াৰী সকলোবোৰ বস্তু বিশেষকৈ লোৰে তৈয়াৰী বস্তু যেনে - গাড়ী-মটৰ , দলং , জাহাজ আদিৰ ক্ষতিসাধন কৰি
জটিল সমস্যাৰ সৃষ্টি কৰে ।
বিভিন্ন ধাতুৰ ওপৰত ক্ষয়ীভৱনৰ কেইটামান প্ৰভাৱ হৈছে
:
(i) লোৰ ওপৰত ৰঙচুৱা মুগা বৰণৰ পাউদাৰৰ চামনি পৰে ।
(ii) ছিলভাৰৰ ওপৰত ক’লা চামনি পৰে ।
(iii) কপাৰৰ ওপৰত সেউজীয়া চামনি পৰে ।
উদাহৰণ : লোত মামৰে ধৰাটো সচৰাচৰ
পৰিলক্ষিত হোৱা এবিধ ক্ষয়ীভৱন । লোৰ সামগ্ৰীবোৰত বায়ুৰ আৰ্দ্ৰতাৰ সংস্পৰ্শত ৰঙচুৱা মুগা বৰণৰ চামনি পৰে ।
(b) চৰ্বিৰ দুৰ্গন্ধিতা :- তেল অথবা চৰ্বিযুক্ত খাদ্য
দীৰ্ঘসময়ৰ কাৰণে ৰাখি থলে বেয়া গোন্ধ তথা বেয়া স্বাদৰ সৃষ্টি হয় । ইয়াৰ কাৰণে এয়েই
যে এনে খাদ্য দ্ৰব্যত থকা তেল আৰু চৰ্বি বায়ুৰ অক্সিজেনৰ দ্বাৰা জাৰিত হয় । এই
পৰিঘটনাক দুৰ্গন্ধিতা বা ৰেনচিডিটি বুলি কোৱা হয় ।
দুৰ্গন্ধিতা প্ৰতিৰোধ বা মন্থৰ কৰাৰ পদ্ধতিসমূহ :
(i) চৰ্বিযুক্ত বা তেলযুক্ত খাদ্যসমূহত প্ৰতিজাৰক (জাৰণ
প্ৰতিৰোধ কৰা দ্ৰৱ্য) যোগ কৰি দুৰ্গন্ধিতা প্ৰতিৰোধ কৰিব পাৰি ।
(ii) বায়ুৰোধী পাত্ৰত ৰখা খাদ্যই জাৰণ প্ৰতিৰোধ কৰে ।
(iii) চৰ্বিযুক্ত বা তেলযুক্ত খাদ্যসমূহত নাইট্ৰ’জেন যোগ কৰা হয় যাতে সেইবোৰ
জাৰিত নহয় ।
উদাহৰণ : গ্ৰীষ্মকালত মুকলি ঠাইত ৰখা
মাখনত কিছুদিনৰ পাছত গোন্ধ আৰু স্বাদ সলনি হয় ।
Published
by Lokesh Das
Chapter 1 Chemical Reactions and Equations Science . Class 10 Solution for Assamese Medium Student Assamese Science Solution SEBA .
************